Birkaç yıl önce İsviçre’deki bilim insanları insanların halüsinasyon görmesini sağlamanın bir yolunu buldu. LSD veya duyu yoksunluğu odaları kullanmadılar. Bunun yerine, insanları bir sandalyeye oturttular ve onlardan bir düğmeye basmalarını istediler, bu da bir saniye sonra bir çubuğun sırtlarına hafifçe basmasına neden oldu. Birkaç tur sonra gönüllüler arkalarında birinin olduğu hissine kapıldılar. Eylemleri ve duyguları arasındaki tutarsızlık göz önüne alındığında, düşünceleri başka bir açıklamayı akla getiriyordu: Odada ayrı bir varlık.
Psikolojik Tıp dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada, aynı laboratuvardan araştırmacılar farklı bir halüsinasyon türü olan sesleri duymak üzerinde çalışmak için hayalet parmak dizilimini kullandılar. Gönüllülerin, düğmeye basmakla asaya dokunmak arasında gecikme olduğunda, gecikme olmadığı duruma göre bir ses duyduklarını bildirme olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldular.
Araştırmacılar, bulguların halüsinasyonların nörolojik köklerinin, beynin çevreden gelen çelişkili sinyalleri nasıl işlediğinde yattığını öne sürdüğünü söyledi.
Cenevre Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı ve yeni makalenin yazarı Pavo Orepic, ses duymanın sandığınızdan daha yaygın olduğunu söyledi. Yapılan araştırmalarda bilim insanları, psikiyatrik tanısı olmayan pek çok kişinin (belki de genel nüfusun yüzde 5 ila 10’u) hayatlarının bir noktasında bedensiz bir ses duyduğunu bildirdi.
“Aslında bu deneyimlerin bir sürekliliği var” dedi Dr. Orepic. “Yani hepimiz halüsinasyon görüyoruz; belirli zamanlarda, örneğin yorgun olduğumuzda, daha sık halüsinasyon görüyoruz ve bazı insanlar buna daha yatkın.”
Yeni çalışmada Dr. Orepic ve iş arkadaşları, gönüllüleri bir sandalyeye oturttu ve çubuğun sırtlarına değmesini sağlayan düğmeye bastı. Bazı oturumlarda sıkma ve dokunma arasında herhangi bir gecikme yaşanmazken, bazılarında yarım saniyelik bir gecikme yaşandı; bu, gönüllülerin yakında biri varmış gibi hissetmesine yetecek kadar bir süreydi.
Tüm deneylerde gönüllüler, beyaz gürültünün daha yumuşak bir versiyonu olan pembe gürültünün kayıtlarını dinlediler. Bazı kayıtlar kendi sesinin kaydedilmiş kısımlarını içeriyordu, diğerleri ise başka bir kişinin sesinin parçalarını içeriyordu veya hiç sesi yoktu. Her denemede gönüllülere konuşan birini duyup duymadıkları soruldu.
Çalışma, hayaletimsi bir varlığın tuhaf hissini deneyimleyen kişilerin, bir ses olmasa bile bir ses duyduklarını söyleme olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldu. Ek olarak, deneyde daha önce başka bir kişinin sesini içeren gürültü patlamaları duymuşlarsa, var olmayan bir sesi duyma olasılıkları daha yüksekti.
Bu, beynin halüsinasyonlu varlık ile ses arasında bağlantı kurduğunu gösteriyor, Dr. Orepic.
İlginç bir şekilde, düğmeye basmakla asaya basmak arasında herhangi bir gecikme olmayan gönüllüler bazen var olmayan bir ses duyduklarını da bildirdiler ve yakın zamanda kendi seslerini duyduklarını duymuşlarsa bunu yapma olasılıkları daha yüksekti. Araştırmacılar, eğer gönüllüler bilinçaltında parmaklarının sırtlarındaki hissinden kendilerinin sorumlu olduğuna karar vermiş olsalardı, kendi seslerini duymaya hazır olabilirlerdi.
Birlikte ele alındığında sonuçlar, halüsinasyonların kişinin eylemlerini tanıma ve belirli bir sonuca yönelik hazırlık yapma zorluğundan kaynaklanabileceği fikrini destekliyor, Dr. Orepic. Zamanla, bu süreçte hayaletimsi bir varlık deneyimleyen insanlar giderek daha sık sesler duydu; bu da beynin bir şekilde önceki deneyimlerden yararlanarak birisinin konuştuğu izlenimini yarattığını gösteriyor.
Beynin, ses olmadığında nasıl bir ses izlenimi yarattığını daha derinlemesine incelerseniz, Dr. Orepic, düzenli olarak sesler duyan sağlıklı insanların, örneğin ölülerle iletişim kurabileceğini hisseden medyumların yardımına güvenmek zorunda. Bu inançların nasıl ortaya çıktığını ve nasıl kontrol edilebileceğini anlamak için Yale’de sesler duyan insanlarla devam eden çalışmalara dikkat çekiyor. Medyanın seslerini duyması mutlaka istenmeyen bir durum değildir. Ama belki de halüsinasyonları üzücü ve rahatsız edici olan insanlar onların yardımıyla biraz huzur bulabilirler.
Psikolojik Tıp dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada, aynı laboratuvardan araştırmacılar farklı bir halüsinasyon türü olan sesleri duymak üzerinde çalışmak için hayalet parmak dizilimini kullandılar. Gönüllülerin, düğmeye basmakla asaya dokunmak arasında gecikme olduğunda, gecikme olmadığı duruma göre bir ses duyduklarını bildirme olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldular.
Araştırmacılar, bulguların halüsinasyonların nörolojik köklerinin, beynin çevreden gelen çelişkili sinyalleri nasıl işlediğinde yattığını öne sürdüğünü söyledi.
Cenevre Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı ve yeni makalenin yazarı Pavo Orepic, ses duymanın sandığınızdan daha yaygın olduğunu söyledi. Yapılan araştırmalarda bilim insanları, psikiyatrik tanısı olmayan pek çok kişinin (belki de genel nüfusun yüzde 5 ila 10’u) hayatlarının bir noktasında bedensiz bir ses duyduğunu bildirdi.
“Aslında bu deneyimlerin bir sürekliliği var” dedi Dr. Orepic. “Yani hepimiz halüsinasyon görüyoruz; belirli zamanlarda, örneğin yorgun olduğumuzda, daha sık halüsinasyon görüyoruz ve bazı insanlar buna daha yatkın.”
Yeni çalışmada Dr. Orepic ve iş arkadaşları, gönüllüleri bir sandalyeye oturttu ve çubuğun sırtlarına değmesini sağlayan düğmeye bastı. Bazı oturumlarda sıkma ve dokunma arasında herhangi bir gecikme yaşanmazken, bazılarında yarım saniyelik bir gecikme yaşandı; bu, gönüllülerin yakında biri varmış gibi hissetmesine yetecek kadar bir süreydi.
Tüm deneylerde gönüllüler, beyaz gürültünün daha yumuşak bir versiyonu olan pembe gürültünün kayıtlarını dinlediler. Bazı kayıtlar kendi sesinin kaydedilmiş kısımlarını içeriyordu, diğerleri ise başka bir kişinin sesinin parçalarını içeriyordu veya hiç sesi yoktu. Her denemede gönüllülere konuşan birini duyup duymadıkları soruldu.
Çalışma, hayaletimsi bir varlığın tuhaf hissini deneyimleyen kişilerin, bir ses olmasa bile bir ses duyduklarını söyleme olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldu. Ek olarak, deneyde daha önce başka bir kişinin sesini içeren gürültü patlamaları duymuşlarsa, var olmayan bir sesi duyma olasılıkları daha yüksekti.
Bu, beynin halüsinasyonlu varlık ile ses arasında bağlantı kurduğunu gösteriyor, Dr. Orepic.
İlginç bir şekilde, düğmeye basmakla asaya basmak arasında herhangi bir gecikme olmayan gönüllüler bazen var olmayan bir ses duyduklarını da bildirdiler ve yakın zamanda kendi seslerini duyduklarını duymuşlarsa bunu yapma olasılıkları daha yüksekti. Araştırmacılar, eğer gönüllüler bilinçaltında parmaklarının sırtlarındaki hissinden kendilerinin sorumlu olduğuna karar vermiş olsalardı, kendi seslerini duymaya hazır olabilirlerdi.
Birlikte ele alındığında sonuçlar, halüsinasyonların kişinin eylemlerini tanıma ve belirli bir sonuca yönelik hazırlık yapma zorluğundan kaynaklanabileceği fikrini destekliyor, Dr. Orepic. Zamanla, bu süreçte hayaletimsi bir varlık deneyimleyen insanlar giderek daha sık sesler duydu; bu da beynin bir şekilde önceki deneyimlerden yararlanarak birisinin konuştuğu izlenimini yarattığını gösteriyor.
Beynin, ses olmadığında nasıl bir ses izlenimi yarattığını daha derinlemesine incelerseniz, Dr. Orepic, düzenli olarak sesler duyan sağlıklı insanların, örneğin ölülerle iletişim kurabileceğini hisseden medyumların yardımına güvenmek zorunda. Bu inançların nasıl ortaya çıktığını ve nasıl kontrol edilebileceğini anlamak için Yale’de sesler duyan insanlarla devam eden çalışmalara dikkat çekiyor. Medyanın seslerini duyması mutlaka istenmeyen bir durum değildir. Ama belki de halüsinasyonları üzücü ve rahatsız edici olan insanlar onların yardımıyla biraz huzur bulabilirler.