Farklılıklar hiçbir yerde sağlık hizmetlerinden daha net değildir. Teknik olarak, Andrés ve Marleny çocukken çıkarılan evrensel sağlık yasası sayesinde uzun süredir herkesin kullanımına açık. Ancak uygulamada, erişimin önündeki engeller genellikle aşılmazdır: güvenilir ulaşım eksikliği; personel sayısı az olan ve genellikle ulaşılması zor olan klinikler; Hizmet ettikleri Siyahi ve Yerli topluluklara düşman olabilecek doktorlar ve hemşireler; ve tüm bunları daha da kötüleştiren bürokratik bir transferler ve izinler karmaşası. Eliad, Puerto Asís’teki yoğun bakım ünitesinde neredeyse bir ay geçirdi, ancak durumunun doğası ve kapsamı, üç farklı şehirdeki üç farklı hastanede yaptığı takip randevularına kadar netlik kazanmadı.
Pasto, bu kasabaların ulaşılması en zor olanıydı. Ailenin San Luis’ten Villagarzón’a seyahat etmesi, geceyi orada geçirmesi ve ertesi sabah Pasto’ya altı saatlik bir otobüs yolculuğu yapması gerekiyordu. Villagarzón ve Pasto arasındaki mesafe 100 milden daha az, ancak iki kasabayı birbirine bağlayan bir yol, tüm Kolombiya’nın en kötüsü olarak kabul ediliyor. “Ölüm trampleni” olarak bilinen ve hayaletlerle dolu olduğu söylenen bu yol, bir yanda 30 metrelik düşüşlere, diğer yanda dik, çamur eğilimli kayalıklara yol açan saç tokası inceliğinde sırtlar boyunca kıvrılıyor. Marleny zaten hastaydı, son bir düşüşte kalçasını incitmişti ama Eliad seçici bir bebek değildi; yolculuğun büyük bölümünde Andrés’in kollarında huzur içinde uyudu. Pasto’daki doktor iyiydi. Hemen Eliad’ı gördü ve Marleny’nin diğer hastanelerden getirdiği notları dikkatle inceledi. Ama aynı zamanda kararlıydı. Bebeğin, ameliyat gerektiren bir kalp mırıltısı ve büyüdükçe kalbini akciğerlerine bağlayan bir kapakçığın daralması anlamına gelen pulmoner stenoz da dahil olmak üzere birçok ciddi doğum kusuru vardı. Herhangi bir ameliyatın yapılabilmesi için hâlâ biraz büyümesi gerekecekti ve bu arada Marleny ile Andrés’in doktor randevularına ve takip bakımına dikkat etmesi gerekecekti. Ayrıca umutlarını kontrol altında tutmaları gerekecekti: oğlu gibi bazı çocuklar ameliyatla iyileşti ve yetişkinliğe kadar hayatta kaldı, ancak çoğu olmadı.
Eliad evinde bu büyük fırsatlardan şüphelendiğine dair hiçbir işaret vermedi. Annesini büyüleyerek isteyerek emzirdi, gülümsedi ve öttü. Marleny, telefonuyla onun sayısız fotoğrafını ve videosunu çekti ve Andrés ona acil durumlar için pil gücünden tasarruf etmesini hatırlatınca onu susturdu. Oğlu canlı ve canlı, diye düşündü. Ve güçleniyor gibiydi. İlk ameliyatına girmesini beklerken, yardım edemedi ama küçük bir umut yeşerdi.
onyıllardır, Doğumları ve ölümleri kaydetme -sayılmayanları sayma- yükü öncelikle sağlık yetkililerine aitti. MacFeely, 2021’de Dünya Sağlık Örgütü’ne katıldığında, sorunun ne kadar çözülemez göründüğünü görünce şaşırdı. Geçenlerde bana “Bununla ilgili bir blog yazısı yazdım ve insanlar gelip ‘Aynı tartışmayı 30 yıl önce yaptık’ dediler” dedi. “Acaba bu bugünlerde nasıl hala bir sorun olabiliyor?” Ancak o zamandan bu yana geçen yıllarda, doğru doğum ve ölüm sayılarını elde etmenin zorluğunun, sağlık bakanlıklarının onlarla başa çıkmakla görevli olduğundan çok daha büyük olduğunu fark etti. Sadece sağlık yetkililerinin kayıtları veya cüzdanları kontrol etmemesi değil. Mesele şu ki, kayıtlar devletin her yönünü etkiliyor ve dahil oluyor: halk sağlığı, yerel yönetişim, temel insan hakları. MacFeely artık sorunu bir müştereklerin trajedisi olarak görüyor. Doğum ve ölüm sayıları çevre veya okyanus gibidir, diyor: çünkü kimse onlara gerçekten sahip değil, kimse onları düzeltmek için sorumluluk almıyor.
Buna rağmen ilerleme kaydediliyor. Ruanda’da yetkililer, kaydı kolaylaştırmak için yasaları değiştirdi ve ülke genelinde kayıt memurlarının sayısını büyük ölçüde artırdı. Bangladeş’te, ulusal hükümet, modern bir sivil kayıt ve kişisel istatistik programı oluşturmaya adanmış kabine düzeyinde bir ofis kurmuştur. Ve Kolombiya’da, yeni bir merkezi bilgisayar sistemi yakında önemli olay verilerini sağlık politikasını yönlendirmek için kullanılabilecek istatistiklere dönüştürmeyi çok daha kolay hale getirecek. Tüm bu ülkelerde ve başka yerlerde, sözlü otopsi girişimleri ve mobil teknolojiler kullanılıyor. Vital Strategies’in antropoloğu Setel, “Her yerde tüm doğumları ve ölümleri sayabileceğimizi söylemek artık boş bir hayal değil” diyor. “Bunun için teknolojiye sahibiz. Süper pahalı olmak zorunda bile değil.”
Pasto, bu kasabaların ulaşılması en zor olanıydı. Ailenin San Luis’ten Villagarzón’a seyahat etmesi, geceyi orada geçirmesi ve ertesi sabah Pasto’ya altı saatlik bir otobüs yolculuğu yapması gerekiyordu. Villagarzón ve Pasto arasındaki mesafe 100 milden daha az, ancak iki kasabayı birbirine bağlayan bir yol, tüm Kolombiya’nın en kötüsü olarak kabul ediliyor. “Ölüm trampleni” olarak bilinen ve hayaletlerle dolu olduğu söylenen bu yol, bir yanda 30 metrelik düşüşlere, diğer yanda dik, çamur eğilimli kayalıklara yol açan saç tokası inceliğinde sırtlar boyunca kıvrılıyor. Marleny zaten hastaydı, son bir düşüşte kalçasını incitmişti ama Eliad seçici bir bebek değildi; yolculuğun büyük bölümünde Andrés’in kollarında huzur içinde uyudu. Pasto’daki doktor iyiydi. Hemen Eliad’ı gördü ve Marleny’nin diğer hastanelerden getirdiği notları dikkatle inceledi. Ama aynı zamanda kararlıydı. Bebeğin, ameliyat gerektiren bir kalp mırıltısı ve büyüdükçe kalbini akciğerlerine bağlayan bir kapakçığın daralması anlamına gelen pulmoner stenoz da dahil olmak üzere birçok ciddi doğum kusuru vardı. Herhangi bir ameliyatın yapılabilmesi için hâlâ biraz büyümesi gerekecekti ve bu arada Marleny ile Andrés’in doktor randevularına ve takip bakımına dikkat etmesi gerekecekti. Ayrıca umutlarını kontrol altında tutmaları gerekecekti: oğlu gibi bazı çocuklar ameliyatla iyileşti ve yetişkinliğe kadar hayatta kaldı, ancak çoğu olmadı.
Eliad evinde bu büyük fırsatlardan şüphelendiğine dair hiçbir işaret vermedi. Annesini büyüleyerek isteyerek emzirdi, gülümsedi ve öttü. Marleny, telefonuyla onun sayısız fotoğrafını ve videosunu çekti ve Andrés ona acil durumlar için pil gücünden tasarruf etmesini hatırlatınca onu susturdu. Oğlu canlı ve canlı, diye düşündü. Ve güçleniyor gibiydi. İlk ameliyatına girmesini beklerken, yardım edemedi ama küçük bir umut yeşerdi.
onyıllardır, Doğumları ve ölümleri kaydetme -sayılmayanları sayma- yükü öncelikle sağlık yetkililerine aitti. MacFeely, 2021’de Dünya Sağlık Örgütü’ne katıldığında, sorunun ne kadar çözülemez göründüğünü görünce şaşırdı. Geçenlerde bana “Bununla ilgili bir blog yazısı yazdım ve insanlar gelip ‘Aynı tartışmayı 30 yıl önce yaptık’ dediler” dedi. “Acaba bu bugünlerde nasıl hala bir sorun olabiliyor?” Ancak o zamandan bu yana geçen yıllarda, doğru doğum ve ölüm sayılarını elde etmenin zorluğunun, sağlık bakanlıklarının onlarla başa çıkmakla görevli olduğundan çok daha büyük olduğunu fark etti. Sadece sağlık yetkililerinin kayıtları veya cüzdanları kontrol etmemesi değil. Mesele şu ki, kayıtlar devletin her yönünü etkiliyor ve dahil oluyor: halk sağlığı, yerel yönetişim, temel insan hakları. MacFeely artık sorunu bir müştereklerin trajedisi olarak görüyor. Doğum ve ölüm sayıları çevre veya okyanus gibidir, diyor: çünkü kimse onlara gerçekten sahip değil, kimse onları düzeltmek için sorumluluk almıyor.
Buna rağmen ilerleme kaydediliyor. Ruanda’da yetkililer, kaydı kolaylaştırmak için yasaları değiştirdi ve ülke genelinde kayıt memurlarının sayısını büyük ölçüde artırdı. Bangladeş’te, ulusal hükümet, modern bir sivil kayıt ve kişisel istatistik programı oluşturmaya adanmış kabine düzeyinde bir ofis kurmuştur. Ve Kolombiya’da, yeni bir merkezi bilgisayar sistemi yakında önemli olay verilerini sağlık politikasını yönlendirmek için kullanılabilecek istatistiklere dönüştürmeyi çok daha kolay hale getirecek. Tüm bu ülkelerde ve başka yerlerde, sözlü otopsi girişimleri ve mobil teknolojiler kullanılıyor. Vital Strategies’in antropoloğu Setel, “Her yerde tüm doğumları ve ölümleri sayabileceğimizi söylemek artık boş bir hayal değil” diyor. “Bunun için teknolojiye sahibiz. Süper pahalı olmak zorunda bile değil.”